رفلکشن پیپر: ابزاری جهت بهبود فرایند یاددهی و یادگیری (نامه به سردبیر)

رفلکشن (Reflection) به فارسی، بازاندیشی یا تأمل ترجمه شده است. در آموزش، رفلکشن به فرایندی اطلاق می‌شود که طی آن، افکار به عقب برمی‌گردند تا تفسیر و تحلیل شوند آغازگر این فرآیند یک واقعه یا یک موقعیت است و پیامد آن افزایش درک و آگاهی است. (1) گرچه اصطلاح رفلکشن بیشتر برای بررسی مقالات و شواهد آن استفاده می‌شود دیوید باود در کتاب خود به بیان استفاده از آن در یادگیری و آموزش می‌پردازد. وی رفلکشن را واژه‌ای عمومی شامل ایده‌ها و فعالیت‌های مهم می‌داند. (2) سندرز در مقاله خود با عنوان استفاده از رفلکشن در آموزش پزشکی، تأمل را یک فرآیند فراشناختی می‌داند که قبل، حین و یا بعد از موقعیت‌ها رخ می‌دهد و هدف آن افزایش درک ما از خود (Self) و موقعیت است، به‌طوری‌که در موقعیت مشابه آینده آگاهانه‌تر با آن روبرو شویم (1). و گانیه بر این اعتقاد است که در فراشناخت (Metacognition)، پردازش درونی از راهبردهای شناختی برای نظارت و کنترل فرایند یادگیری استفاده می‌کند (3). نرمند و همکاران، اثر رفلکشن پیپر بر درک دانشجویان از دوره (AIS Course) را بررسی نموده و نتیجه گرفته که اثر انگیزشی مثبتی بر یادگیری آنان از دوره مذکور داشته است. (4) هاتون در طی پژوهش خود، یک چارچوب را برای انواع رفلکشن جهت آموزش معلمان ارائه می‌دهد. (5) یکی از ابزارهای انجام این کار، نوشتن گزارش بازاندیشی می‌باشد. رفلکشن پیپر (Reflection paper) یک ابزار خودارزیابی  (Self-assessment) از شخص یا افراد است که می‌توان از اطلاعات به‌دست‌آمده از آن در موقعیت‌های مختلف آموزشی، در جهت شناسایی نیازهای آموزشی و نیز شناسایی دیدگاه و نظرات مختلف فراگیران استفاده کرد. گیلبرت در کتاب «راهنمای آموزش برای تعلیم بهداشت کاران از آقای ج. میلر چنین نقل قول می‌کند که: «دانشجویان بزرگ‌ترین منبع آموزشی یک موسسه آموزشی هستند که هیچ گاه مورد استفاده قرار نمی‌گیرند» که این گفته خود مبین اهمیت نظر و آرا دانشجو به‌عنوان درگیرترین عضو در فرایند آموزش می‌باشد که توجه به رفلکشن پیپرها از این نظر حائز اهمیت می‌باشد. رفلکشن پیپر، می‌تواند باعث تقویت مهارت فراشناختی (Metacognition)  گردد. این راهبرد یا مهارت قابل‌آموزش است و ارتباط زیادی به دانش از پیش آموخته شده دارد. درواقع رفلکشن پیپر می‌تواند موارد مهمی را در اختیار معلم قرار دهد تا برای تسهیل و بهبود تدریس خود از آن استفاده کند. همچنین در رفلکشن پیپر مواردی توسط دانشجو به‌عنوان مشکل و معضل بیان می‌شود که این موارد می‌تواند طیف مختلفی را شامل شود از اینکه واقعاً مشکل عمومی و گریبان گیر همه است یا اینکه یک نظر شخصی مبتنی بر تجربه یا شهود وی بوده است. مشکل ازآنجاست که طبیعتاً فرادهنده یا معلم قادر به ذهن‌خوانی فراگیر یا دانشجو نیست و از سوی دیگر در بسیاری از موارد دانشجو قادر به بیان مناسب مشکلات نیست یا به هر دلیل دیگری نتوانسته به سیستم آموزشی بازخورد لازم را ارائه دهد. در رفلکشن پیپر دانشجو تجارب عینی خود را می‌نویسد که یکی از مراحل یادگیری بر طبق چرخه یادگیری کلب نیز می­باشد، در نتیجه نوشتن رفلکشن پیپر به‌عنوان یک فعالیت یادگیری، می‌تواند باعث آگاهی و ارزیابی دانشجو از وضعیت خود گردد و مزایای دیگری مانند شناسایی و مشخص شدن مشکلات آموزشی، فرصت‌های یادگیری و نیز تعیین نقاط قوت و ضعف فراگیر و حتی سیستم آموزشی را نیز دارا می‌باشد از طرف دیگر فرایندهای یاددهی و یادگیری نیاز به بررسی و وجود ابزاری دارد که علاوه بر اینکه بایستی نقص آموزشی یا سیستمی را نشان دهد، منجر به -بهبود آن نیز گردد و نوشتن رفلکشن پیپر می‌تواند به این مهم، کمک شایانی نماید.